Bevrijding van Veenendaal

Op 9 mei 2025 is het precies 80 jaar geleden dat Veenendaal werd bevrijd van de Duitse bezetter. In tegenstelling tot veel andere plaatsen in Nederland, kwam de bevrijding hier later, doordat fanatieke (Nederlandse) SS’ers tot het laatst toe verzet boden. Dit bijzondere moment in onze geschiedenis herdenken we met een indrukwekkende mini-tentoonstelling in de VEXPO in De Cultuurfabriek. De expositie is samengesteld door Stadsmuseum Veenendaal en is tot en met 29 mei te bezichtigen.

Daarnaast heeft Gemeentearchief Veenendaal niet alleen documenten maar ook foto's, films en podcasts verzameld over de roerige oorlogsjaren in Veenendaal.

Lees en bekijk hieronder meer over de Veense bevrijding!

Style Element Vertical Blue

Bevrijding

Eind april 1945 wordt het rustiger in Veenendaal. De beschietingen houden op, maar de SS is nog steeds heer en meester. Als de Duitsers zich op 5 mei overgeven gaan mensen de straat op en hangen de vlag uit, maar de SS schiet om zich heen en iedereen vlucht weer naar binnen.

Op zondag 6 mei klinkt er een daverende klap. De Vaartbrug, de brug in de Kerkewijk over het Omleidingskanaal is gesprongen. Brokstukken en lichaamsdelen van twee wachtlopende Nederlandse SS’ers worden meters verderop terug gevonden. Het lijkt een ongeluk te zijn, al hadden de Duitsers wel het plan om de brug op te blazen als de geallieerden dichterbij komen. Er is nu echter nog geen geallieerde tank te zien.

De volgende dag gaat een groep van de Binnenlandse Strijdkrachten poolshoogte nemen in Gelders Veenendaal. Op de Buurtlaan stuiten ze op drie vrachtwagens vol SS’ers en er ontstaat een vuurgevecht. Daarbij sneuvel drie mannen van de BS. Leden van de Gemeentelijke Geneeskundige Dienst brengen de lichamen per bakfiets terug naar Ede, en komen terug met voedsel voor het nog steeds bezette Veenendaal. Er zijn inmiddels wel geallieerde soldaten gesignaleerd, maar die zijn weer vertrokken. Lees onder de foto's verder.

Op woensdag 9 mei rijdt de Engelse majoor George Lockett een patrouille door Veenendaal, in de veronderstelling dat het dorp al bevrijd is. Als zijn jeep op de Nieuweweg niet meer verder kan door inwoners die hem enthousiast binnenhalen, maakt zijn chauffeur snel rechtsomkeert. Terug op de basis hoort Lockett dat Veenendaal nog niet bevrijd is en krijgt de opdracht dit alsnog te gaan doen met een aantal tanks. De tanks kunnen echter het Omleidingskanaal niet over, waardoor

het zuidelijk deel van Veenendaal wat langer moet wachten op een Engelse eenheid die uit Elst komt. Op donderdag 10 mei barst het bevrijdingsfeest los. De Engelse soldaten gaan op zoek naar de SS, terwijl de Binnenlandse Strijdkrachten beginnen met de arrestaties van NSB’ers en collaborateurs. Burgemeester Van Kuyk wordt op non-actief gesteld vanwege een te meegaande houding tijdens de oorlog. Wethouder J.H. van Schuppen neemt zijn taken over.

VEXPO: 80 jaar vrijheid

Stadsmuseum Veenendaal wil de Tweede Wereldoorlog en de bevrijding herdenken met een expositie waarbij Veenendaal zoveel mogelijk in het middelpunt staat. Originele documenten en voorwerpen brengen het verleden tot leven: van persoonsbewijzen, bonkaarten en brieven tot kranten en bevrijdingsherinneringen zoals linten en ansichtkaarten. Ook bijzondere objecten, zoals een plattegrond van Veenendaal van vóór de oorlog en een dienblad met de tekst "Wel gebogen maar niet gebroken", vertellen het verhaal van een stad die standhield in moeilijke tijden.

De expositie is te bezichtigen van 28 april t/m 29 mei in de VEXPO in De Cultuurfabriek. Bent u benieuwd hoe Veenendaal de Tweede Wereldoorlog heeft doorstaan en de bevrijding heeft beleefd? Kom langs en ontdek deze bijzondere periode aan de hand van authentieke voorwerpen en verhalen.

Beluister de podcast 'Hapklare historie'

Deze podcast gaat over de laatste maanden van de oorlog en over de bevrijding van Veenendaal.
Klik op deze link om de podcast te beluisteren!