Ontmoeting als uitgangspunt

Als je op de Brouwers-gracht staat, je sluit je ogen en je probeert je voor te stellen hoe het er daar 25 jaar geleden uitzag, dan moet je echt even je best doen. Wat is er veel veranderd, hè? En wat is het er mooi geworden. Je zou denken: daar heeft iemand heel goed over nagedacht! Nou, dat klopt.

In 2000 was de gemeente Veenendaal op zoek naar een goed plan voor de ontwikkeling van de oostkant van het centrum. Al jaren lang was het een parkeerterrein en er stonden nog loodsen van de oude Hollandiafabriek. Architect Jos van Eldonk van bureau Common Affairs zag die uitdaging wel zitten. ‘Het gebied voelde een beetje als de achterkant van het centrum. Het was niet zo moeilijk om het daar mooier te maken’, zegt hij met een lach.

Straten en pleintjes
‘Als je een plan maakt voor een gebied, kan je beginnen met de gebouwen die daar moeten komen. Wij pakten het anders aan. We namen niet de panden als uitgangspunt, maar de straten en de pleintjes, de plekken waar mensen elkaar tegenkomen. Dáár gebeurt het tenslotte,’ zegt Jos. Hij vervolgt: ‘Ben je weleens in Parma geweest? Een prachtige stad in Italië. Je ervaart daar niet zozeer de gebouwen, maar veel meer de ruimtes tussen de gebouwen. Inspirerend.’

Mooie ontmoetingen
Jos werkte in die begintijd samen met onder andere toenmalig wethouder Cees Sanders. ‘Cees vond dat Veenendaal trots mocht zijn op de oude fabrieken die verwezen naar de pijlers waarop Veenendaal is gebouwd. Hij wilde dat de voormalige Hollandia fabriek een bruisende plek zou worden met daarin de bibliotheek en veel ruimte voor kunst, cultuur en mooie ontmoetingen. Als je nu in De Cultuurfabriek komt, dan voel je direct dat dat is gelukt.’

Monumentale poort
In de loop der jaren werden ook de andere plannen uitgevoerd. Het gebied achter de Hoofdstraat begon een heel eigen sfeer te ademen. Het werd hoog tijd voor een doorgang van de Hoofdstraat naar het nieuwe deel van het centrum. Jos: ‘We vonden een goede oplossing. Het oude huis van Rijkoompje, ooit ontworpen door architect Bernard van Kreel, was al jarenlang dichtgetimmerd en stak boven de winkels uit die eronder waren gebouwd. Toen die winkelruimte was weggehaald, kon het monumentale pand worden getransformeerd tot poort. De Bernard van Kreelpoort, een bijzondere blikvanger.’

Plek die bruist en leeft
Om de vraag of Brouwerspoort een van zijn levenswerken is, moet Jos een beetje lachen. ‘Ik vond het mooi dat ik verschillende rollen mocht vervullen. Ik was betrokken als supervisor, coördinator en architect. Als ik over de Brouwersgracht loop en ik zie hoe het daar leeft, voel ik me erg op m’n gemak. Het lijkt allemaal niet bedacht en dat informele past bij Veenendaal, vind ik. Het is een heerlijke plek om te wonen, winkelen, werken en om elkaar te ontmoeten. Veenendaal heeft iets moois gemaakt van Brouwerspoort en ik ben blij dat ik daaraan mocht bijdragen.’